پروانه تک بال کهکشان! - وبلاگ مجله پریها

روز سه شنبه 7 دسامبر (16 آذر ماه) گزارشی منتشر شد مبنی بر اینکه ستاره شناسان با استفاده از تلسکوپ Gemini South که در کشور شیلی مستقر است، پیروز به رصد یک جسم نورانی شگفت انگیز در کهکشان شدند که شباهت بسیار زیادی به یک پروانه تک بال بزرگ دارد. تصویر منتشر شده از این جسم نورانی به گونه ای است که یک پروانه آماده پرواز در فضا را برای بیننده تداعی می نماید.

به گزارش phys؛ این جسم شگفت انگیز، جریانی از گاز است که به نام سحابی مادون قرمز Chamaeleon شناخته می گردد، به این علت که در بعضی از طول موج های فروسرخ نور درخشان است، اگرچه می توان آن را در نور مرئی نیز مانند این نما مشاهده کرد.

در هسته این سحابی بازتابی و در مرکز این تصویر، منبع اصلی اصلی سحابی پنهان شده است؛ ستاره ای کم جرم (جرم کمتر از خورشید ما) که به وسیله یک نوار عمودی تیره فراگرفته شده است.

این ستاره جوان و البته خنک تر از خورشید ما، با وجود اینکه از دید پنهان است، جریان هایی از گاز های سریع را ساطع می نماید که تونلی از ابر بین ستاره ای را ایجاد نموده است. همین نور مادون قرمز و مرئی ساطع شده به وسیله ستاره در امتداد این تونل و دیواره های آن قرار می گیرد که باعث ایجاد این سحابی بازتابی می گردد.

جسم قرمز روشن در سمت راست مرکز تصویر، جایی را نشان می دهد که بخشی از جریان سریع گاز پس از برخورد با گاز کندتر در سحابی، است.

این جسم با نام هربیگ هارو (HH) شناخته می گردد و دارای نام علمی HH 909 A است. سایر اجرام هربیگ-هارو در امتداد محور خروجی ستاره در فراتر از لبه های تصویر به سمت راست و چپ نیز رصد شده اند.

ستاره شناسان پیشنهاد نموده اند که نوار تاریک در مرکز سحابی مادون قرمز Chamaeleon یک قرص دور ستاره ای است. قرص دور ستاره ای، به مخزنی از گاز و غبار اتلاق می گردد که به دور یک ستاره می چرخد.

این پدیده ها معمولاً با ستاره های جوان مرتبط هستند و مواد مورد احتیاج برای ساخت سیارات را فراهم می نمایند. علت اینکه دیسک در این تصویر به شکل یک نوار به نظر می رسد و نه دایره، این است که لبه ای است و تنها یک لبه آن برای ناظران روی زمین قابل رویت است. ستاره شناسان بر این باورند که ستاره مرکزی این سحابی یک جرم ستاره ای جوان است که درون دیسک جای گرفته.

سحابی پس زمینه که در این تصویر به رنگ آبی ظاهر می گردد، در حال بازتاب نور از یک ستاره مجاور واقع در خارج از کادر تصویر است. سحابی مادون قرمز Chamaeleon نیز درون ابر تاریک بزرگتر Chamaeleon I قرار گرفته است که با ابر های تاریک Chamaeleon II و Chamaeleon III همسایه است. این سه ابر تاریک در مجموع مجموعه آفتاب پرست Chamaeleon Complex را تشکیل می دهند. مجموعه آفتاب پرست، ناحیه بزرگی از محل تشکیل یک ستاره است که تقریباً تمام صورت فلکی آفتاب پرست در آسمان جنوبی را اشغال می نماید.

جزئیات موجود در این تصویر به لطف دو طیف نگار چند شیء جمینی (GMOS)، واقع در ارتفاعات سرو پاچون در شیلی محقق شده که بخشی از رصدخانه بین المللی جمینی و برنامه ای NOIRLab NSF است. تلسکوپ GMOS علاوه بر طیف نگار بودن، قابلیت تصویربرداری نیز دارد که آن را به ابزاری همه کاره تبدیل می نماید.

یکی از دانشمندان آلمانی این مرکز می گوید: این تلسکوپ به علت میدان دیدش که می تواند به خوبی کل سحابی را به تصویر بکشد و به علت توانایی اش در گرفتن انتشار گاز های یونیزه شده سحابی، ابزار عالی برای انجام این مشاهدات است.

ترجمه: مصطفی جرفی