نکات غواصی؛ راهنمای کاربردی برای ماجراجویی در اعماق دریا - وبلاگ پریها

غواصی دریچه ای رو به جهانی شگفت انگیز زیر آب است؛ به همین دلیل، بسیاری از افراد علاقه مند هستند که غواصی را تجربه نمایند. برای اینکه بتوانید بدون خطر جهانی دریاها و اقیانوس ها را کشف کنید، باید نکات غواصی را تحت نظر سازمان های معتبر و مربی های حرفه ای فرا بگیرید و از سلامت جسمی و روحی برخوردار باشید. در دوره های آموزشی علاوه بر مباحث تئوری، مهارت های عملی نیز آموزش داده می شوند. نکته مهم در غواصی این است که افراد همیشه مطابق با مقدار مهارت و توانایی خود در غواصی، زیر آب بروند.

با نکات غواصی آشنا شویم:

• گذراندن دوره های آموزشی
• شرایط سنی برای غواصی
• آنالیز سلامت جسمی و روحی
• برنامه ریزی برای غواصی
• وارسی تجهیزات
• آگاهی از مقدار توانایی
• حبس نکردن نفس
• رعایت نکات ایمنی
• غواصی همراه با گروه
• هیدراته ماندن بدن
• متعادل بودن سرعت نزول و صعود
• ایستگاه برداشت فشار
• موانع غواصی
• برترین مکان برای غواصی
• مدیریت بحران در غواصی

گذراندن دوره های آموزشی

مهم ترین نکته در غواصی، فراگیری آموزش اصولی و صحیح است. آموزش نادرست می تواند خطرات جدی مثل بیماری های تنفسی و برداشت فشار را در پی داشته باشد. به همین دلیل علاقه مندان به غواصی باید حتما دوره های غواصی را در سازمان های معتبر سپری نمایند. ضروری است که این سازما ن ها در کارنامه خود مجوزهای بین المللی و ملی داشته باشند و مربی های با تجربه و حرفه ای را به کار بگیرند. بعضی از ویژگی های مربی متخصص عبارت اند از آشنایی با دانش تئوری غواصی، قوانین حقوقی مربوط به غواصی و دریا، تجهیزات غواصی و زبان انگلیسی، برخورداری از گواهینامه های بین المللی، سلامت روحی و جسمی و فن بیان قوی.

دوره های آموزش غواصی در سازمان های مختلف معمولا شامل دانش تئوری، مهارت های عملی و نکات ایمنی در غواصی می گردد. یکی از معروف ترین دوره های غواصی، دوره آب های آزاد پدی (PADI) است. قبل از ثبت نام در دوره ها، حتما نظرات سایر غواص ها را در خصوص سازمان مورد نظر بخوانید و قیمت دوره ها را با یکدیگر مقایسه کنید. توجه داشته باشید که گاهی اوقات مقرون به صرفه بودن دوره ها به معنی کیفیت پایین آموزش و تجهیزات سازمان است.

جهت ثبت نام در دوره ها باید بدانید غواصی انواع مختلفی دارد که آن ها عبارت اند از غواصی آزاد، غواصی اسکوبا، غواصی با تغذیه از سطح و غواصی اشباع. در غواصی آزاد فرد بدون دستگاه زیر آب می رود و دقایقی تنها با اکسیژن موجود در ریه های خود، غواصی می نماید. در غواصی اسکوبا غواص دستگاهی مملو از گاز تنفسی را به همراه دارد و به یاری آن نفس می کشد. غواصی با تغذیه از سطح به نوعی از غواصی می گویند که غواص اکسیژن مورد نظر خود را به وسیله شلنگی به نام بند ناف تامین می نماید. این شلنگ معمولا به کشتی هایی در سطح آب یا اتاقک هایی زیر آب متصل است. غواصی اشباع نیز در انجام کارهای صنعتی مثل ساخت وساز در زیر آب کاربرد دارد.

شرایط سنی برای غواصی

افراد بزرگسال به شرط سلامت جسمانی، می توانند تا سن 80 سالگی به انجام فعالیت مهیج غواصی بپردازند. در خصوص سن بچه ها نیز هر کشور و سازمانی قوانین مربوط به خود را دارد. برای مثال در آمریکا سن مجاز برای غواصی 14 سالگی و در استرالیا 15 سالگی است. از نظر سازمان PADI بچه ها هشت ساله می توانند در استخر غواصی نمایند. در ایران نیز موسسه ها بچه ها را در سنین مختلف مثل 10 و 14 سال، برای ثبت نام پذیرش می نمایند. بااین وجود، پزشکان متخصص معتقد هستند که افراد برای غواصی باید حداقل 16 سال سن داشته باشند.

آنالیز سلامت جسمی و روحی

برای آغاز غواصی، نزد پزشک بروید و از سلامت جسمی و روحی خود مطمئن شوید. در واقع با آنالیز پزشک، متوجه خواهید شد که بدن و فکر شما توانایی غواصی را دارد یا خیر. معمولا پزشک برای آنالیز سلامت جسمی، آزمایش های قلبی، تنفسی و فشار خون تجویز می نماید. درصورتی که برای غواصی استرس دارید، از روانشناس یا روانپزشک و مربی خود یاری بگیرید.

برای اینکه قدرت بدنی خوبی جهت غواصی داشته باشید، ورزش را در برنامه روزانه خود بگنجانید. توصیه می گردد که حداقل 6 هفته قبل از انجام غواصی، شدت و مقدار سختی تمرینات خود را کم کم افزایش دهید.

برنامه ریزی برای غواصی

غواصی نوعی سفر است و به همین دلیل به برنامه ریزی احتیاج دارد؛ به عنوان مثال قبل از انجام غواصی باید مقدار هوای مورد احتیاج، مقصد مورد نظر در آب، مدت زمان غواصی و مسیر غواصی را معین کنید. توصیه می گردد در منطقه های به غواصی بپردازید که صیادان، کشتی ها و قایق ها در آن ها رفت و آمد ندارند. بعلاوه قبل از غواصی باید عواملی مثل دمای آب، جریان دریایی، شرایط جزر و مد و آب وهوا را مورد آنالیز قرار دهید. در نهایت فرایند غواصی را دقیقا طبق برنامه ریزی پیش ببرید تا از بروز خطر جلوگیری کنید.

وارسی تجهیزات

قبل از انجام غواصی، مطمئن شوید که تجهیزات شما سالم و با کیفیت هستند. در واقع تجهیزات نقش بسیاری مهمی در سلامت شما در حین غواصی دارند و کوچک ترین نقص در آن ها، می تواند خطرات بزرگی در پی داشته باشد. سلامت تجهیزات غواصی مثل سیلندر، رگلاتور، فین ها، ماسک و... باید سه بار آنالیز گردد. دفعه اول غواص، مرتبه دوم همراه غواص و در نهایت مدرس یا یاری مدرس باید سلامت تجهیزات را چک کند.

آگاهی از مقدار توانایی

برای غواصی بی گدار به آب نزنید! در واقع ابتدا شرایط جسمی و روحی، مهارت عملی و دانش خود را بسنجید و طبق همان شرایط اقدام به غواصی کنید؛ به عنوان مثال اگر تازه کار هستید، به نقاط عمیق نروید و در آب وهوای نامساعد غواصی نکنید یا اگر بعد از مدت ها غواصی را آغاز نموده اید، در شرایط آسان و عمق کم به غواصی بپردازید. نکته مهم در غواصی آگاهی از مقدار توانایی های خود است.

حبس نکردن نفس

متخصصان غواصی توصیه می نمایند که افراد در حین غواصی اسکوبا، نفس خود را حبس ننمایند. حبس نفس زیر آب، باعث افزایش حجم ریه می گردد. این موضوع نیز می تواند مسائلی مثل درد قفسه سینه، آمبولی شریانی، پارگی دیواره داخلی ریه و بی خوابی را در پی داشته باشد.

رعایت نکات ایمنی

در حین غواصی نکات ایمنی مثل شناوری خنثی (Buoyancy Control)، شرایط فشار روی گوش و مقدار اکسیژن باید مورد آنالیز قرار بگیرند. در واقع فرد باید به شناوری خنثی دست یابد. منظور از شناوری خنثی این است که فرد بتواند در آب تعادل داشته باشد و به صورت غیرارادی در آب بالا و پایین نرود. برای شناوری خنثی معمولا غواص ها از وزنه های قابل تنظیم و جلیقه های شناوری بهره می گیرند. بعلاوه درصورت عدم توجه شرایط فشار روی گوش، خطراتی مثل درد، گرفتگی یا آسیب دیدگی گوش میانی، غواص را تهدید خواهند کرد.

غواصی همراه با گروه

توصیه می گردد که افراد گروهی غواصی نمایند. وقتی با گروه همراه هستید، امنیت بیشتری دارید و درصورت بروز شرایط اضطراری دیگران به یاری شما خواهند آمد. بهتر است قبل از صعود علائم خاصی را بین خود معین کنید تا به وسیله آن ها متوجه شرایط دوستان خود شوید. غواصی گروهی علاوه بر تامین امنیت، لذت غواصی را نیز دو چندان می نماید. اگر در حین غواصی به هر دلیلی دوستان خود را گم کردید، سریع به سطح آب برگردید.

هیدراته ماندن بدن

غواصی می تواند منجربه کم آبی بدن گردد. کم آبی نیز مسائلی مثل خستگی، گرفتگی عضلات و در نتیجه اختلال در فرایند غواصی را در پی خواهد داشت. بعلاوه گاهی اوقات کم آبی باعث بروز بیماری برطرف فشار می گردد. به همین دلیل غواص ها باید قبل و بعد از غواصی به مقدار کافی آب بنوشند؛ اما نوشیدن کافئین و الکل قبل از غواصی ممنوع است. در واقع این نوشیدنی ها ادرار را افزایش می دهند و بدن را کم آب می نمایند.

متعادل بودن سرعت نزول و صعود

سرعت صعود (بازگشت به سطح آب) و نزول (رفتن به زیر آب) باید کنترل شده باشد و غواص نباید با سرعتی بیش از حد مجاز، به سطح آب برگردد یا به اعماق آب برود؛ چراکه این کار باعث بروز عارضه های جسمی می گردد. به گفته متخصصان، سرعت نزول باید حداکثر 20 متر در دقیقه باشد. سرعت صعود غواص نیز نباید بیش از 18 متر در دقیقه باشد. معمولا غواص ها برای آنالیز سرعت صعود از کامپیوتر غواصی بهره می گیرند. اگر کامپیوتر غواصی ندارید باید از دیمند خود یاری بگیرید و سرعت کوچک ترین حباب خارج شده از دیمند را مبنای خود قرار دهید. در واقع سرعت صعود شما باید نسبت به سرعت کوچک ترین حباب خارج شده از دیمند، کمتر باشد.

ایستگاه برداشت فشار

در حین غواصی نیتروژن به بدن ورود پیدا می نماید. درصورتی که غواص صعود پرسرعتی داشته باشد، نیتروژن ها در بافت بدن حباب ایجاد می نمایند و باعث بروز مسائل پوستی، تنفسی و درد مفاصل می شوند. از این رو غواص باید در زمان صعود توقفی کوتاه در حدود سه تا پنج دقیقه در عمق 4.5 متری یا کمتر، داشته باشد. غواصی در عمق زیادتر و مدت زمان طولانی تر، احتیاجمند توقف بیشتری است. به صورت کلی مدت زمان توقف با توجه به عمق آب و مدت زمان غواصی معین می گردد. با این توقف کوتاه در هنگام صعود، نیتروژن ها به آرامی از بدن خارج می شوند. به این توقف، ایستگاه برداشت فشار یا سیفتی استاپ (Safety Stop) می گویند.

موانع غواصی

جهت حفظ سلامت خود باید در بعضی از شرایط از غواصی اجتناب کنید؛ این شرایط عبارت اند از خستگی، بروز عارضه در گوش، حلق، بینی و سینوس ها، درد مفاصل یا دندان، احساس سوزش یا خارش در پوست، سوزن سوزن شدن بدن، خارش گلو، سرفه و ابتلا به بیماری های عفونی و مسری. توصیه می گردد از غواصی در شب و آب و هوای طوفانی نیز بپرهیزید. بعلاوه درصورتی که غذای زیادی خورده اید یا کمتر از 12 ساعت به پرواز شما مانده است، غواصی نکنید. از دیگر مواردی که مانع غواصی می شوند می توان به نداشتن بیمه و همراه، نقص در تجهیزات و آگاهی نداشتن از محل غواصی اشاره نمود.

برترین مکان برای غواصی

از برترین منطقه ها غواصی در جهان می توان به خلیج بایرون (Byron) در نیو ساوت ولز (New South Wales)، دهب (Dahab) در مصر و شهر ساحلی پورت ویلا (Port Vila) در جمهوری وانواتو (Vanuatu) اشاره نمود. در ایران نیز برترین مکان ها برای غواصی جزیره کیش، جزیره قشم و بندر چابهار هستند:

• کیش: سایت غواصی کلبه هور، سایت غواصی کشتی یونانی، سایت غواصی ساترن کرک، سایت غواصی سمبارون، سایت غواصی بیگ کورال
• قشم: سایت غواصی جزیره ناز، سایت غواصی باغ مرجانی، سایت غواصی زیتون، سایت غواصی کشتی سوخته لارک، سایت غواصی دره ستاره ها
• چابهار: سایت غواصی کلبه چابهار، سایت غواصی کاهری، سایت غواصی انبار نفت، سایت غواصی علوم دریایی

مدیریت بحران در غواصی

توصیه می گردد غواص ها دوره های مربوط به سی پی آر (CPR) و یاری های اولیه مخصوص غواصان را سپری نمایند تا در شرایط بحرانی بتوانند هم گروهی خود را نجات دهند؛ البته اگر غواصی دچار صدمه شد، در وهله اول باید با اورژانس تماس گرفته گردد.

درصورت بروز حادثه، پس از تماس با اورژانس، با رعایت احتیاط فرد آسیب دیده را از آب بیرون بیاورید و روی او پتو بگذارید تا گرم گردد. با حفظ خون سردی به آرامی به بدن غواص ضربه بزنید و با او صحبت کنید؛ اگر واکنشی نشان نداد، نوبت به آنالیز تنفس و نبض وی می رسد. برای آنالیز نفس به بالا و پایین شدن قفسه سینه فرد توجه کنید. جهت وارسی نبض نیز دو انگشت خود را روی گردن شخص قرار دهید. اگر غواص نفس نمی کشید و نبض نداشت، باید عملیات احیای قلبی ریوی را آغاز کنید؛ این کار را درصورتی انجام دهید که مهارت کافی داشته باشید. بعلاوه به فرد اکسیژن برسانید. فرایند احیا و اکسیژن رسانی را تا زمان رسیدن پرسنل فوریت های پزشکی ادامه دهید.

آیا شما تا به امروز غواصی را به صورت تفریحی یا حرفه ای، تجربه نموده اید؟ خرسند می شویم نظرها و تجربه های خود را با ما و همراهان خبرنگاران به اشتراک بگذارید.

پرسش های متداول

شرایط سنی برای غواصی چگونه است؟

افراد بزرگسال به شرط سلامت جسمانی، می توانند تا سن 80 سالگی به غواصی بپردازند. در خصوص سن بچه ها نیز هر کشور و سازمانی قوانین مربوط به خود را دارد. در ایران موسسه ها بچه ها را در سنین مختلف مثل 10 و 14 سال، برای ثبت نام پذیرش می نمایند.

ایستگاه برداشت فشار چیست؟

غواص باید در زمان صعود توقفی کوتاه در حدود سه تا پنج دقیقه در عمق 4.5 متری یا کمتر، داشته باشد. با این توقف کوتاه در هنگام صعود، نیتروژن ها به آرامی از بدن خارج می شوند. به این توقف، ایستگاه برداشت فشار می گویند.