معرفی مدرسه باراک خان تاشکند - وبلاگ مجله پریها

کشورهایی از این دست،زمانی که در سیطره اتحاد جماهیر شوروی بودند، از بسیاری لحاظ در تنگنا و منگنه این کشور بودند. اگر همچنان علاقه مندید که به گذشته های این شهر قدیمی سرک بکشید، بهتر است به میدان خاست امام که در میدان زارقاینار، واقع در بخش شرقی بازار چورسو، قرار گرفته است سری بزنید مدرسه مذهبی باراک خان معروف در این موقعیت جغرافیایی شهر قرار گرفته است.

مدرسه باراک خان، در قرن شانزدهم میلادی به دستور فردی به نام نوروز احمد خان، که حاکم تاشکند در آن روزگار بود، ساخته شد. دوران زمامداری و حکومت نوروز احمد خان با خوش یمنی بسیاری همراه بوده است.

برای همین نیز لقبی که در آن دوران به وی نسبت داده اند، یعنی باراک خان به معنای حکمران خوش شانس است. از زمان وی، نام مدرسه نیز از لقب وی برگرفته شده است. کار ساختن بنای این مدرسه، در چند مرحله اجرا شده است و سال 1523 سالی است که کار ساخت آن به اتمام رسیده است.

مکان برافراشته شده این مدرسه نیز از اهمیت خاصی برخوردار است، چون در مقابل جایی به نام محله هستی موم ساخته شده است و اینجا محل تجمع دانشمندان، فلاسفه و پژوهشگران اسلامی بوده است. بیش از پنج قرن است که مدرسه باراک خان، نماد عظمت و بزرگی تاریخ شهر تاشکند است. این مدرسه تا سال 2007، به عنوان مرکز تجمع مسلمانان آسیای میانه بوده است.

تاریخچه مدرسه باراک خان

علت ساخته شدن مدرسه باراک خان به تغییر و تحولات فرهنگی و سیاسی آن روزگار مربوط می گردد. رخدادهای گفته شده در ماورالنهر اوایل قرن شانزدهم در حال شکل گیری بود. پیش از این فعل و انفعالات تاریخی، بزرگان فرهنگی، شعرا، نقاشان، مینیاتوریست ها، موسیقی دانان، معماران و فلاسفه همیشه ترجیح می دادند که نزدیک شهر هرات کار و زندگی نمایند. این بدان علت بود که سلطان حسین بایقره و آلیشر ناووی حامیان جدی چنین افرادی بودند. ولی، اوایل نیمه اول قرن شانزدهم ورق برگشت و به مرور شهرهایی چون سمرقند، بخارا و تاشکند به مراکز فراوری علم و فرهنگ بدل شدند. تمام هنرمندان کوشش می نمودند تا به دربار حامیان نو شان راه پیدا نمایند، که البته مثل حامی سابق افغانی شان قابل اعتماد نبودند، ولی خوب چاره ای نیز نداشتند جز اینکه سعی نمایند از در دوستی و صلح با حاکمان نو وارد شوند. در این دوران تاریخی بود که فردی که نامی از وی در تاریخ نمانده است و در دوران سلسله شیبانیان می زیسته است، مدرسه باراک خان را در تاشکند بنا می نماید.

در مقابل مدرسه باراک خان، موزه ای وجود دارد که در سال 2007 به جای مدرسه موئی مبارک ساخته شده است که در آن نسخه ای از کتابی، که در قرن هفتم میلادی نوشته شده است و گفته می گردد یکی از منابع اصلی اسلامی قلمداد می گردد، در این موزه نگهداری می گردد.

طبق افسانه ای، گفته می گردد که خلیفه عثمانی، وقتی در حال خواندن این کتاب بوده است، کشته می گردد و قطرات خون ریخته شده از او در صفحات کتاب نیز دیده می گردد. برای چندین قرن، این کتاب در صندوقجه ایی در شهرهای مدینه، دمشق و بغداد نگهداری می شده است و بعدها در دوران زمامداری سلسله گورکانیان به آسیای میانه منتقل می گردد.

هرچند، روایت دیگری هم وجود دارد مبنی بر اینکه این کتاب بوسیله خود تیمور لنگ، بنیانگذار سلسله گورکانیان به ماورالنهر آورده شده است. با همه این داستان ها، به نظر می رسد که در قرن پانزدهم میلادی، این قران در دربار میرزا الوگبک در شهر سمرقند وجود داشته است.

زمانی که منطقه آسیای میانه را امپراطوری روسیه تصاحب کرد، این کتاب به شهر سنت پتزرگ روسیه برده شد وتا قبل از انقلاب در این شهر نگهداری می شده است. ولی در سال 1924، این کتاب به ازبکستان عودت داده شد و برای مدت زمان زیادی این کتاب در موزه تاریخ خلق ازبکستان قرار داشت. تا اینکه در اواخر قرن بیستم، به ابتکار رئیس جمهور ازبکستان، اسلام کریموف، کتاب قران عثمانی به انجمن معنوی مسلمانان ازبکستان اهدا شد.

دکوراسیون داخلی و خارجی

معماری ورودی اصلی باراک خان با نقاشی ها و موزاییک های منحصر به فردی تزئین شده است. در داخل مدرسه باراک خان، دو بقعه نیز وجود دارد. ولی موضوع جالب در خصوص این بقعه ها آن است که این بقعه ها قبل از خود مدرسه ساخته شده اند. یکی از این بقعه ها که ناشناخته مانده است، در بخش شرقی این بنای معماری واقع شده است. بقعه دوم، کاناکا نام دارد و دارای دو گنبد است. به جای قبر یکی از حاکمان تاشکند به نام سویوندز خان که از اعقاب میرزا الوگبک بوده است، ساخته شده است.

مدرسه باراک خان از آجر ساخته شده است و سه گنبد کبودی رنگ دارد. درهای حجره ها و دروازه مدرسه باراک خان، از فلزات ضد زنگ ساخته شده اند. در روزگاران قدیم، سطح گنبد بقعه سویوندز خان با کاشی های آبی رنگی پوشانده شده بود. به همین علت، به این بقعه در گذشته کوک گومباز و یا گنبد آبی می گفته اند. درهای این مجموعه طلایی رنگ می باشند.

مدرس باراک خان بعد از زلزله سال 1868 خیلی زیاد آسیب دید. به همین علت، بسیاری از ساختمان های موجود در آن احتیاج به بازسازی پیدا کردند. در دهه شصت قرن بیستم، در چارچوب پروژه حفظ و نگهداری آثار تاریخی و باستانی، حجره های آن مورد بازسازی قرار گرفتند.

منبع: centralasia-travel.com