پیچیدگی های مدیریت کالاهای سوپرمارکتی در خبرنگاران - وبلاگ مجله پریها

گستردگی کالاها، تفاوت فروش و نحوه ارسال آن ها به مشتریان سبب شد تا کالاها به بخش های مختلفی دسته بندی شوند که هر بخش اصلی، مدیر و تیم مخصوص به خود را داشته باشد. این بخش ها شامل موبایل، الکترونیک، مد (Fashion)، خانه (Home) و کالاهای تندمصرف (FMCG) می شوند.

الاهای تندمصرف به اصطلاح (FMCG- Fast-moving consumer goods) خوانده می شود. منظور از FMCG کالاهایی است که با سرعت نسبتا بالایی فروخته می شوند و معمولا قیمت پایینی دارند. به این کالاها بعضاً کالاهای سوپرمارکتی هم گفته می شود؛ یعنی محصولاتی مانند شیر، پنیر، دستمال کاغذی، آبمیوه، برنج، روغن و… .

بخش کالاهای تندمصرف خبرنگاران از سال 1397 شروع به کار کرد. فروش در بخش FMCG ویژگی های خاصی دارد که آن را با سایر بخش های خرده فروشی آنلاین متمایز می کند. نحوه نگهداری و حمل ونقل محصولات در این بخش بسیار متفاوت و هزینه بر بوده و معمولا حاشیه سود کالاهای تندمصرف پایین است. حال سؤال اینجاست؛ با اینکه بخش FMCG شاید چندان سودده نباشد، چرا خبرنگاران این بخش را ایجاد کرده است؟

شاید یکی از اصلی ترین دلایل آن را بتوان تعداد کالاهای فروخته شده در این بخش دانست. طبق گزارش های خبرنگاران در سال 1398و 1399، بخش FMCG سهم بالایی از تعداد کل کالاهای فروخته شده در خبرنگاران را دارد و با اینکه حاشیه سود این کالاها پایین است، اما تعداد کالاهای خریداری شده قابل توجه است.

این همه ماجرا نیست. مدیریت بخش FMCG چالش های بسیار زیادی دارد. در این مقاله می خواهیم بیشتر به این بخش متفاوت از خبرنگاران بپردازیم و بگوییم بخش FMCG خبرنگاران و تیم آن چه ساختار و ویژگی هایی دارند.

موشکافی ساختار بخش FMCG خبرنگاران

محصولات سوپرمارکتی یا بخش FMCG شامل دو حوزه اصلی خوراکی (Food) و غیرخوراکی (Non-Food) می شود. حوزه خوراکی، خود به دو بخش غذای تازه (Fresh Food) و غذای خشک (Dry Food) و حوزه غیرخوراکی به سه بخش سلامت و زیبایی (Health & Beauty)، مراقبت منزل (Home Care) و مراقبت کودک (Baby Care) تقسیم می شود که در ادامه هر کدام را توضیح می دهیم.

غذای تازه؛ غذای تازه شامل مواد با تاریخ مصرف کوتاه مانند مواد پروتئینی است.

غذای خشک؛ محصولات غذایی که در دسته غذای تازه قرار نمی گیرند و تاریخ مصرف بالایی (عموما بالای 6 ماه) دارند مانند حبوبات در دسته غذای خشک قرار می گیرند.

سلامت و زیبایی؛ مواد آرایشی و بهداشتی مانند شامپو، کرم ضدآفتاب و غیره.

مراقبت منزل؛ محصولات شوینده مانند مایع ظرف شویی و مواد سلولزی مانند دستمال کاغذی.

مراقبت کودک؛ مواد لازم برای نگهداری از بچه ها مانند شامپوی سر کودک.

خبرنگاران یا فروشندگان؟

علاوه بر ساختارهایی که گفته شد، در دل خبرنگاران دو نوع اکوسیستم زیر برای فروش محصولات وجود دارد؛

• خرده فروشی (Retail)؛ کالا از طریق خود خبرنگاران فروخته و برای مشتری ارسال می شود.
• بازارگاه (Marketplace)؛ فروشندگان صفحاتی در خبرنگاران دارند و کالا از طریق آن ها به مشتریان فروخته می شود.

در بخش FMCG خبرنگاران، بیشتر فروش (حدود 80٪) از طریق خرده فروشی انجام می گیرد، اما در سایر بخش های خبرنگاران مانند موبایل، الکترونیک و…، بیشتر فروش از طریق بازارگاه و فروشندگان انجام می شود. این موضوع به علت ماهیت متفاوت کالاهای بخش FMCG بوده که مدل نگهداری در انبار و شیوه ارسال خاصی دارند.

اینکه بخش FMCG خبرنگاران بیشتر ماهیت خرده فروشی دارد باعث می شود تا ارتباط ویژه و مداومی با تولیدکنندگان داشته باشد. تولیدکنندگان تفاوت های اساسی با فروشندگان دارند؛ زیرا عموما کارخانه های بزرگ با سبک مدیریت سنتی هستند که ارتباط با آن ها روش خاص خود را می طلبد. به طور مثال، هماهنگ کردن یک جلسه با تولیدکننده ممکن است دو یا سه هفته طول بکشد. بنابراین بحث ارتباط با تولیدکنندگان در بخش FMCG اهمیت بسیار زیادی دارد.

بررسی تیم FMCG خبرنگاران

تقسیم بندی تیم FMCG خبرنگاران مانند ساختار آن است، که قبل تر توضیح داده شد؛ یعنی به دو حوزه خوراکی و غیرخوراکی تقسیم می شود که هر کدام زیرمجموعه هایی دارند و هر کدام از این زیرمجموعه ها مدیران مخصوص به خود را دارند. تیم FMCG خبرنگاران (غیر از نیروهای انبار و حمل ونقل) در حال حاضر متشکل از حدود 60 نفر است. بیشتر اعضای این تیم شامل مدیران فروش در تماس با تولیدکنندگان و فروشندگان می شوند. در نمودار زیر این ساختار آورده شده است.

حمیدرضا پاکروان؛ معاون بخش FMCG خبرنگاران

حمیدرضا پاکروان متولد سال 1358 است. او تحصیلات تکمیلی خود را در زمینه مهندسی مخابرات در دانشگاه آلکاتل بلژیک شروع کرد. همچنین او تحصیل کرده رشته MBA از دانشگاه شهید بهشتی بوده و هم اکنون دانشجوی DBA این دانشگاه است.

او حدود 9 سال در شرکت خصوصی کار می کرد که پروژه های بزرگ کشوری در زمینه مخابرات را انجام می داد. او سپس در شرکت نستله (Nestlé) استخدام شد و مدیر دپارتمان فنی این شرکت شد؛ اما رفته رفته به سمت مسؤولیت های اجرایی این شرکت گرایش پیدا کرد. حمیدرضا پاکروان نقش زیادی در توسعه محصول نسکافه این شرکت در ایران داشت و به گفته خودش نسکافه به نوعی بچه او در ایران است.

حمیدرضا پاکروان پس از حدود 10 سال کار در مجموعه نستله، وارد شرکت پخش محصولات غذایی و دارویی سایه سمن شد و مدیر توسعه کسب وکار این شرکت شد. او پس از 1.5 سال فعالیت در سایه سمن، به نام مدیر عملیات (COO) به شرکت شیپور رفت. سپس در سال 1399 وارد مجموعه خبرنگاران شد و به نام معاون بخش FMCG خبرنگاران شروع به کار کرد.

تغییرات FMCG خبرنگاران پس از ورود حمیدرضا پاکروان

پیش از ورود حمیدرضا پاکروان به خبرنگاران، زیرمجموعه های FMCG خبرنگاران به صورت خطی عمل می کردند؛ یعنی تمامی بخش ها (غذای تازه، مراقبت منزل و…) در کنار یکدیگر مدیریت می شدند. این در حالیست که هر کدام از بخش های غیرخوراکی تفاوت های مهمی با بخش های خوراکی دارد. به طور مثال، نحوه ارتباط خبرنگاران با تولیدکنندگان محصولات سلولزی با نحوه ارتباط با تولیدکنندگان محصولات پروتئینی فرق دارد.

یکی دیگر از مهم ترین تغییرات بخش FMCG خبرنگاران پس از ورود حمیدرضا پاکروان، دسته بندی هدفمند محصولات و برندها بود؛ به طور مثال، برندهای بزرگ تر و مهم تر به صورت خرده فروشی و محصولات برندهای دیگر به صورت بازارگاه و یا به صورت تلفیقی از هر دو مدل تأمین شدند.

همچنین تیم تأمین و تقاضا در زمان مدیریت او به تیم های FMCG خبرنگاران اضافه شد که در ادامه آن را توضیح می دهیم.

تیم های خوراکی و غیرخوراکی

تفاوت اصلی در دو تیم خوراکی و غیرخوراکی، ارتباط با بخش عملیات (انبارداری، لجستیک و …) آن هاست؛ زیرا این نوع محصولات به طور مستقیم با سلامت افراد در ارتباط بوده و لازم است تا حساسیت بالایی بر مدیریت عملیات آن ها لحاظ شود. بنابراین شرایط تأمین، نگهداری و انتقال محصولات این دو حوزه با یکدیگر تفاوت دارند. مثلا گوشت و دستمال کاغذی را درنظر بگیرید؛ گوشت نیاز به دمای پایین و دستمال کاغذی نیاز به فضای بزرگ برای نگهداری دارد و نمی توان مثلا برای نیاز یک ماه گوشت خرید؛ چون فاسد می شود.

همچنین مدیران بخش های FMCG بایستی توجه ویژه ای به اخبار روز داشته باشند؛ چون گاهی اوقات مشکلاتی برای تأمین و قیمت محصولات و به خصوص بخش غذای تازه به وجود می آید. به طور مثال، یک روز خبر کاهش روغن در بازار می آید و نیاز است تا خبرنگاران به خوبی برای تأمین این محصول برنامه ریزی کند تا مشتریان دچار مشکل در خرید روغن نشوند.

تیم های زنجیره تأمین و اقتصادی بازرگانی

در کنار دو تیم خوراکی و غیرخوراکی، دو تیم دیگر در بخش FMCG خبرنگاران قرار دارند که با دو تیم خوراکی و غیرخوراکی در ارتباط هستند و چنین چیزی در بخش های دیگر خبرنگاران به صورت متمرکز وجود ندارد. یکی از این تیم ها اقتصادی بازرگانی است که روی مدیریت فاکتورها و هماهنگی های اقتصادی با تولیدکنندگان کار می کنند. تیم دیگر زنجیره تأمین و تقاضا نام دارد که به معنای تیم عرضه و تقاضاست. همان طور که گفتیم مدیریت عملیات و انبارداری در FMCG خیلی مهم و متفاوت با سایر بخش هاست. این تیم برنامه ریزی های لازم برای خرید محصولات و مدیریت انبار را انجام می دهد؛ مثلا با توجه به تقاضای مشتریان چقدر روغن نیاز است که در انبارها باشد یا اگر تولیدکننده ای کمپین تبلیغاتی برگزار کرده است، چقدر محصول آن باید در انبار باشد تا جوابگوی حجم تقاضای مشتریان شود.

مهم ترین چالش های تیم FMCG خبرنگاران

کرونا؛ شروعی طوفانی

در دو ماه اول شروع شیوع کرونا، حجم بسیار زیادی از تقاضا به سمت خبرنگاران و به خصوص بخش کالاهای تندمصرف این شرکت آمد و این موضوع خبرنگاران و به خصوص بخش انبار و لجستیک آن را دچار مشکل کرد. در این دوران خبرنگاران مجبور شد تا ظرفیت خود را افزایش دهد و این موضوع تأثیر مثبتی روی پتانسیل بخش کالاهای تندمصرف گذاشت. تقریباً از خرداد ماه 1399 از شدت حجم تقاضای ابتدای شروع کرونا کاسته شد و خبرنگاران فرایند عادی خود را طی کرد. البته موج های کرونا در بازه های زمانی مختلف تا امروز باعث شده که اندازه اقبال مشتریان نسبت به تهیه مایحتاج خود از طریق خرید آنلاین همواره سیر صعودی را تجربه کند.

تغییرات سریع و ناگهانی قیمت ها در بازار

از چالش های دیگر سال 1399 در بخش FMCG خبرنگاران می توان به قیمت گذاری و تأمین محصولات اشاره کرد. در دو سه سال اخیر شرایط اقتصادی کشور ملتهب و متناوب بوده و بسکمک از تولیدکنندگان در تأمین محصولات برای خبرنگاران دچار مشکل می شدند. همچنین در برخی محصولات مانند گوشت و لبنیات قیمت ها هر چند روز افزایش می یافت و این موضوع نگرانی ها در مورد تأمین محصولات با قیمت مناسب و رقابت با سایر بازیگران این حوزه را افزایش می داد.

بخش FMCG خبرنگاران با تمرکز بر ارتباط مداوم با تولیدکنندگان و حساسیت روی قیمت محصولات توانست مزیت رقابتی نسبت به سایر بازیگران این حوزه به دست آورد. به طور مثال در اسفند ماه سال 1399، در بسکمک از فروشگاه های مواد غذایی روغن خوراکی نایاب شد؛ اما در همین زمان، در خبرنگاران روغن همواره موجود بود.

رقابت شدید و سریع

یکی از چالش های مهم بخش FMCG خبرنگاران، بحث رقابت با سایر بازیگران فعال در این حوزه است. FMCG به علت داشتن کالاهای تندمصرف و تعداد زیاد برند محصولات، رقابت شدیدتری نسبت به سایر حوزه های خرده فروشی دارد و نیاز است تا هر کدام از این بازیگران رابطه خوبی با برندهای تولیدکننده محصولات داشته باشند.

طبق صحبت های حمیدرضا پاکروان، حدود 70٪ محصولات FMCG خبرنگاران مزیت قیمتی دارند؛ یعنی در این محصولات نسبت به سایر بازیگران این حوزه، قیمت پایین تری را ارائه می دهند.

مهم ترین ویژگی ها و مزیت های تیم FMCG خبرنگاران

به گفته حمیدرضا پاکروان مهم ترین ویژگی اعضای این تیم سخت کوشی آن هاست؛ زیرا به سختی در این بخش سود حاصل می شود و تأمین کالا هم به سختی انجام می پذیرد. او همچنین می گوید: من بالای 15 سال در فضای FMCG فعالیت داشتم و زمانی که وارد خبرنگاران شدم، چیزهای زیادی آموختم.

به گفته او سرعت یادگیری در خبرنگاران بسیار بالاست و در جای دیگر نمی توان آن ها را یاد گرفت؛ زیرا بسکمک از فرایندهای کار در خبرنگاران، مخصوص خود آن طراحی شده است.

یکی از مزیت های مهم فعالیت در تیم FMCG خبرنگاران، امکان ایجاد ارتباطات گسترده و هدفمند با شرکت های بزرگ تولیدکننده در ایران است که می تواند ارتباطات شخصی اعضای این تیم را توسعه داده و در آینده شغلی آن ها تأثیر مهمی بگذارد.

برنامه های FMCG خبرنگاران برای آینده

برنامه توسعه خبرنگاران برای بخش FMCG، رفتن به سمت تحویل سریع سفارش هاست و به همین علت پلتفرم خبرنگاران، جت (Jet) را راه اندازی کرده است که با کمک فروشگاه های سطح کشور بتواند محصولات را زیر یک ساعت به مشتریان تحویل دهد. اما این موضوع شکل فعالیت فعلی بخش FMCG خبرنگاران را دچار اختلال نمی کند؛ زیرا در شکل فعالیت فعلی، مزیت اصلی قیمت محصولات است و در پلتفرم خبرنگاران جت، سرعت تحویل سفارش مزیت اصلی محسوب می شود. خبرنگاران جت هم اکنون به صورت آزمایشی در تهران در حال اجراست.

برنامه دیگر توسعه خبرنگاران برای بخش FMCG جذب تعداد قابل توجهی از نیروهای متخصص برای این تیم است. علاقه مندان به فعالیت در خبرنگاران و همکاری با بخش FMCG این شرکت می توانند روی لینک زیر کلیک کنند:

صفحه موقعیت های شغلی خبرنگاران