خبرنگاران دشت های آناتولی رازی را در خود پنهان کرده اند

به گزارش وبلاگ مجله پریها، در حالی که آخرین اثر نوری بیلگه جیلان به نام درخت گلابی وحشی در سال 2018 اکران شد و توانست فروش خوبی از گیشه به دست آورد و فیلم خواب زمستانی ساخته همین کارگردان در سال 2014 جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره کن را دریافت کرد، اما هنوز هستند بسیاری از علاقه مندان جیلان و منتقدان که روزی روزگاری در آناتولی را شاهکار او قلمداد می کنند؛ شاهکاری که زیبایی قاب ها و روایت ِگیرای دو اثر بعدی این کارگردان، نتوانسته آنها را به روزی روزگاری در آناتولی برساند. فیلم نامه فیلم، بر اساس داستانی از تجربیات یکی از نویسنده های فیلم به نام ارکان کاسان، با همراهی خود جیلان و همسرش ابرو جیلان نوشته شده است. روزی روزگاری در آناتولی محصول سال 2011 سینمای ترکیه است، که به جرأت می توان آن را در زمره ده فیلم برتر تاریخ سینمای ترکیه قلمداد کرد. این فیلم موفّق به دریافت جوایزی نظیر بهترین کارگردانی و فیلمبرداری و جایزه ویژه هیئت داوران در جشنواره آسیا پاسفیک 2011 و جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره کن همان سال شد. اما این درام جنایی مخالفان بسیاری نیز دارد که آن را در حد یک آلبوم عکس زیبا و نه بیشتر، می دانند. کسب امتیاز 7.9 از آی اِم دی بی و امتیاز 92 از راتن تومیتوز نشان می دهد که این سخن، کم لطفی در حق کارگردان خلاق و ژرف اندیش آن است.

خبرنگاران دشت های آناتولی رازی را در خود پنهان کرده اند

روزی روزگاری در آناتولی، داستان مردانی متشکل از یک متّهم به قتل و همکارش، یک پزشک، یک دادستان، بازپرس و چند افسر پلیس است که به دنبال اعتراف مرد متهم به قتل به نام کنان راهی دشت های آناتولی می شوند تا جنازه­ مقتول را پیدا کرده و پرونده ­ی قتل را خاتمه دهند. فیلم که به اصطلاح درامی پلیسی -جنایی محسوب می ­شود، بیشتر درباره ­ی فلسفه ­ی قتل است تا خود قتل و اگر با­ معیار­های شکل ­گرفته ­ی ذهن­مان از این ژانر، به تماشای این اثر بنشینیم و انتظار هیجان و دلهره از نوع تثبیت ­شده­ مان را داشته باشیم، نه تنها از فیلم لذت نمی ­بریم بلکه آن­را درامی خسته کننده و حتّی غیر درام خواهیم یافت. امّا می ­توان گفت که شاید تماشای این فیلم 157 دقیقه ­ای مناسب همه ­ی افراد نیست و ممکن است برای مخاطبانی که به فیلم های پرهیجان جریان اصلی عادت دارند، خارج از حوصله باشد. جیلان در این اثرش، با به تصویر کشیدن بی تفاوتی ­ای هولناک، ما را به شگفتی وا­می دارد. قرار دریافت خربزه ­ها کنار جسد در صندوق عقب ماشین یا صحبت از قرص و پروستات در ماشین حامل متّهم به قتل و وقایعی از این دست، علاوه بر تماشای آن بی­ تفاوتی ترسناک، مایه ­هایی از بطالت و روزمرگی را در خود عیان می­ سازد. در ابتدا شخصیت اصلی در نظر ما، کنِان، جوان متّهم به قتل می ­آید، امّا فیلم با تغییر شخصیت اصلی به دکتر کمال ما را همراه داستان ­های فرعی با موضوع او می­ کند. روزی روزگاری در آناتولی با مرگ یاشار و اعتراف به قتل کنان آغاز شده که ما آن وقایع را در قاب نمی ­بینیم و با پیشرفت داستان مجدداً با وقایعی روبرو می شویم که خارج از کادر اتّفاق افتاده و در یک جمله می ­توان گفت: فیلم درباره ­ی وقایع و افراد خارج از کادر است، یعنی چه کسانی؟ زنان. زنان در حالی که کمترین نقش را در جلوی کادر دوربین روزی روزگاری در آناتولی ایفا می ­کنند، امّا مهم ترین نقش را دارند، فیلم مملو از حضور زنانی ­است مانند زن یاشار، زن دادستان، زن دکتر و ... که حتی خودشان حضور ندارند تا اهمّیتی برای خود به دست آورند. جمیله، دختر زیباروی کدخدا، پررنگ ترین حضورِ زنان در فیلم را در صحنه ­ای رؤیا­گون رقم ­می ­زند. او با نوری در دست در دل تاریکی خانه در میان مردان خواب آلود با سینی چای می­ شود و مانند فرشته ­ای هر کدام از آنها را از خواب بیدار می­ کند. و این حضور کم­رنگ زنان در کادر و اهمّیت بسیارشان محصول خلاقیت ویژه­ این کارگردان ترک است که آثارش مملو از لحظات شاعرانه چون گردش باد در علفزار، افتادن سیب از درخت و ... است. روزی روزگاری در آناتولی با موضوع دیالوگ به لایه ­های انسانیت پرداخته و ما را درگیر پرسش­ هایی عمیق از کنش­ های انسان می­ سازد. جیلان در این اثرش نه به دنبال درست و غلط رخداد­ها و نه آدم­ های درگیر آنهاست،دغدغه ­ی او، رویکرد این آدم­ ها در مقابل رخداد ­است.

شاید بتوان ابهام در برخی جنبه ­های فیلم را از ایرادات اثر دانست، قاتلی که مشخص نمی­ شود آیا واقعاً قاتل است یا نه و قتلی که پس از تماشای فیلم هم لایه­ هایی از آن نامشخص باقی می ­ماند اما کاملاً مشخص است که این مسئله با خواست خود کارگردان اتّفاق افتاده و غرض از آن احتمالا جلب توجه مخاطبان به جنبه ­های دیگر ماجراست. حدود نیمی از داستان در شب و فضای خارجی فیلم­برداری شده و این نکته از دشواری های ساخت فیلم حکایت می کند. در یکی از شاعرانه ترین سکانس ­های فیلم با تابش چراغ ماشین ­ها بر علف­زار تاریک و وزش نسیمی ملایم، با دکتر کمال آشنا می ­شویم و رفته رفته، او جایگاه شخصیت محوری را برای ما پیدا می­ کند. مسئله­ روزمرگی که در جای­ جای فیلم با آن روبرویم، هم مورد انتقاد قرار گرفته و هم عنصری برای ادا­مه ­ی حیات محسوب شده و صحنه­ پایانی نیز نشانی از ادامه زندگی همراه با تمام تلخی ­ها، تکرارها و واقعیت­ های گریزناپذیر دارد.

منبع: ایرنا
انتشار: 25 مرداد 1399 بروزرسانی: 3 مهر 1399 گردآورنده: pariha.ir شناسه مطلب: 1075

به "خبرنگاران دشت های آناتولی رازی را در خود پنهان کرده اند" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "خبرنگاران دشت های آناتولی رازی را در خود پنهان کرده اند"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید