تعرض به سنگ نگاره ساسانی به خاطر گنج! - وبلاگ مجله پریها

به گزارش خبرنگاران، سیاوش آریا با بیان این که موضوع سنگ نگاره سراب بهرام بر تخت نشستن پادشاه است که در دو سویش قرینه وار، دو تن از بزرگان و فرماندهان ساسانی فروتنانه در برابرش ایستاده اند، درباره تعرض و تخریب اتفاق افتاده توضیح داد: سوداگران اموال تاریخی و فرهنگی در زمانی ناروشن و احتمالا به بهانه های خیال انگیز برای یافتن گنج که به هیچ وجه وجود خارجی در میان سنگ و کوه ندارد، در نزدیکی و چند متری سنگ نگاره ساسانی نامدار به سراب بهرام در شهر نورآباد پارس و در دامان کوه با پُتک، سنگ ها را شکسته اند و خرده سنگ ها نیز روی زمین رها شده است که ظواهر نشان می دهد این اتفاق به تازگی اتفاق افتاده است.

این فعال میراث فرهنگی با بیان این که سنگ نگاره ساسانی را در بازدیدی که سال گذشته از این منطقه داشته، سالم دیده است، این احتمال را مطرح نمود که آسیب این اواخر و در چند ماه گذشته وارد شده است و در ادامه، درباره شرایط این حجاری ساسانی، توضیح داد: سنگ نگاره ساسانی سراب بهرام واپسین روزهای زیست خود را سپری می نماید و نفس هایش به شماره افتاده است. یادگار ساسانیان در حال پاک شدن از چهره تاریخ است و سال های سال در بدترین شرایطِ نگهداری و حفاظتی قرار گرفته و در گوشه ای به حال خود رها شده و همچنان مورد بی مهری مدیران فرهنگی واقع شده است.

وی اضافه کرد: کمبود بودجه و نیروی انسانی انگیزه ای شده است که وزارت میراث فرهنگی نتواند به درستی از یادمان های تاریخی و فرهنگی پاسداری و نگهبانی کند و هرکدام از یادگارهای تاریخی در گوشه ای به حال خود رها شده و درحال پاک شدن از چهره تاریخ است.

این کنشگر میراث فرهنگی ادامه داد: سوراخ های پدیدارشده روی این سنگ نگاره ارزشمند، آن را به یادگارِ تاریخیِ به جای مانده از جنگ شبیه نموده است تا یادمانی باشکوه از روزگار ساسانیان. با این همه، نه تنها هیچ گونه نگرش ویژه ای به این یادگار نیاکانی بی مانند نشده است، بلکه هنوز این مجموعه مورد مطالعات باستان شناسان قرار نگرفته و حتی حریم و عرصه آن نیز روشن نشده است.

آریا بعلاوه گفت: آسیب های واردشده در کنار عوامل طبیعی و بیولوژیکی (گُل سنگ ها) که با گذشت زمان پدیدار شده، بیشتر بخش ها به ویژه چهره افراد تراشیده شده در این سنگ نگاره را نازیبا و زشت نموده است، به گونه ای که دیگر هویت آن ها آشکار نیست. رخنه روزافزون گل سنگ ها سبب تَرَک و شکاف هایی در درون سنگ نگاره سراب بهرام شده و آسیب های برگشت ناپذیری را برجای گذاشته است.

سَراب بهرام سنگ نگاره ای بازمانده از دوران ساسانیان است که در کنار روستایی به همین نام واقع شده که سال ها به حال خود رها شده است. سیاوش آریا سال 1393 نیز درباره این که بومیان منطقه این سنگ نگاره را هدف تیراندازی و پرتاب سنگ قرار داده اند، هشدار داده بود. او بعلاوه گفته بود این سنگ نگاره محل گذر گوسفندان و گله های دام شده که علاوه بر فرسایش، سرگین آن ها پوسیدگی تدریجی این سنگ نگاره را موجب شده است.

در همان سال، میلاد وَندایی ـ باستان شناس ـ درباره شرایط نگهداری از این اثر ساسانی، گفته بود: در گذشته حصاری از توری فلزی در برابر این یادمان وجود داشت تا بتواند این نگارۀ ساسانی بی همتا را از آسیب مردم منطقه و گذر گوسفندان نگه دارد، ولی این دیواره دیگر از میان رفته است و سنگ نگاره در خطر ویرانی جدی و شرایط بسیار اندوهباری قرار گرفته است.

این باستان شناس هویت این سنگ نگاره را چنین توضیح داده است: در هر دو سوی پادشاه دو نجیب زاده یا بزرگان درباری ایستاده اند. هرچهار نگاره با پوشش گرانمایه و همیشگی ساسانی قرار دارند. همۀ پژوهشگرانی که دربارۀ این سنگ نگاره یادداشت هایی دارند، در هویت شناسی پادشاه، این نگاره را بهرام دوم با تاجی که ویژه او است، خوانده اند، اما هویت شناسی چهار درباری دیگر محل مناقشه بوده است. برای نخستین بار اردمن این چهار نگاره را چهار مقام بلندپایه از دولت ساسانی دانسته و آنان را فَرنِشین (رییس) روحانیان، سپاه سالار، دیوان سالار و استریوشان سالار که نُمادی از چهار گروه (طبقه) اجتماعی ساسانی است شناساند. پس از آن، هِرتسفِلد نگاره نخست از سمت چپ را بهرام سوم، جانشین(ولیعهد) پادشاه دانست، اما لوکونین با دیدگاه او مخالف است و آن را کَرتیر، موبد بزرگ ساسانی می داند، دیدگاهی که هینتس و هرمان نیز از آن پیروی نموده اند، این دیدگاه با توجه به دیگر نگاره های کرتیرکه در آن ها قیچی نماد او آورده شده، درست است. در این میان، چهرۀ بدون ریش او نشان دیگری بر این ادعا است.

سنگ نگاره سراب بهرام در 9 کیلومتری شهر نورآباد مَمَسنی در استان فارس واقع شده است. درازای این اثر چهار متر و 85 سانتی متر و پهنای آن دو متر و 90 سانتی متر است که در دامان کوه تراشیده شده، این یادمان در 12 اسفند 1315 خورشیدی با شمارۀ 278 در لیست آثار ملی به ثبت رسیده است.